de Bergrede
door J.E. van den Brink

Slotopmerkingen

(Mattheüs 7:28,29)

28,29. En het geschiedde, toen Jezus deze woorden geëindigd had, dat de scharen versteld stonden over zijn leer, want Hij leerde hen als gezaghebbende en niet als hun schriftgeleerden.

Jezus bracht nieuwe inzichten en predikte een leer met gezag in de onzienlijke wereld der geesten. De schriftgeleerden leefden bij wetten en weetjes, maar zij hadden geen kracht om de harten van hun volgelingen te veranderen en te vernieuwen. Aan het einde van de bergrede denken wij aan wat Mozes sprak aan het slot van de wetgeving, waar hij het volk Gods het leven en de dood voorstelde, de zegen en de vloek: 'Kies dan het leven, opdat gij leeft' (Deut. 30:19).

Is het houden van hetgeen de bergrede zegt, onmogelijk? Voor velen maakt zij een verpletterende indruk, want ze ervaren dat deze wet uit een andere wereld komt dan waarin zij leven. Men heeft de inhoud ervan bestreden, de algemene geldigheid er van geloochend. Men heeft zich aan deze woorden van Jezus onttrokken of ze beperkt tot een kleine groep mensen, tot apostelen of volmaakten, of ook wel weggeschoven naar een mysterieus duizendjarig rijk, waarin al de bijbelwoorden die men niet wenst te aanvaarden, hun realisatie nog zullen vinden.

Voor de 'eenvoudige', de 'gewone' christenen worden dan de tien geboden aangevuld met oudtestamentische voorschriften en instellingen. Denk bijvoorbeeld aan de wettische 'zondagsheiliging' bij bepaalde 'rechtzinnigen'. Van de grote voorwaarden om het onzienlijke rijk Gods binnen te gaan hebben de meesten van hen daarom geen begrip.

Jezus geeft hier geen wetten die ingesteld zijn op sociale verhoudingen of op politieke partijschappen of voor een vredesberaad. Hij toont ons wel de betrekkelijke waarde van de aardse goederen, maar neemt desalniettemin geen stelling tegen bepaalde culturen. Hij staat er met zijn leer boven, want Hij is van de hemel. De armen worden niet opgeroepen om revolutionair op te staan tegen hun onderdrukkers, en er wordt geen sociaal programma aangeboden ten behoeve van een derde wereld. Alleen de duivel is de vijand van het evangelie van Jezus. De satan is de grote tegenstander, de veroorzakervan alle onheil, maar mede door de verkondiging van het evangelie van het Koninkrijk der hemelen gaat deze aeon voorbij en komt er een nieuw tijdperk.

Christus spreekt niet over duistere vraagstukken zoals de filosofen van alle tij den, maar zijn woorden zijn ook niet zalvend. De bergrede is hard, wie kan haar horen? Bij het lezen ervan sta je niet op om de handen emotioneel omhoog te heffen, maar toch ben je innerlijk erdoor bewogen. Je wordt geconfronteerd met een hemelse dynamiek in situaties die zich op aarde afspelen. Je bent er diep door getroffen, indien de vensters van je geest niet dicht gespijkerd zijn. Hier lezen we niet van wetsparagrafen zoals bij de wetgeleerden met hun Talmud.

Ook sprak de Meester niet als iemand die macht voor Zich begeerde, maar als een die macht heeft. Hij gaf ons een nieuw Godsbegrip. Onze Vader in de hemel is zachtmoedig, barmhartig en liefdevol. In de bergrede dient God niet de mens. Hij is niet in de eerste plaats je helper, je genezer, maar hier dient de mens God. De bergrede mist elk ritueel: er is geen offer, maar alles is gericht op een innerlijke verandering. Het is een geweldige stap om Jezus te volgen in het denken zoals Hij ons dit hier ontvouwt. Het is een revolutie op religieus gebied. Daarom willen wij er steeds mee bezig zijn.